Эзэн эрх

Эзэн эрх гэж юу хэлээд байнаа? гэж хүмүүс гайхаж байж магад.
Судар дээр "Эх орноо хайрлахыг эзэн эрх гэмү" гэж бичсэн байдаг.
Тэгвэл эх орноо хайрлана гэж юу гэсэн үг вэ? Эх орон гэж ер нь юуг хэлдэг юм?
Ийм амархан юмыг хэн мэдэхгүй байсын гэж ихэнх хүн боддог .  Төрж өссөн газар нутаг, хэлд орсон хэл , ахуй соёл, ёс уламжлал, жаяг хууль гээд задлаад бодоод үзээрэй.
 Эх орон гэдэг зүйлийн үнэ цэнийг одоо энэ короновирус гэдэг цар тахлын үед ихэнх хүмүүс ойлгож эхэлж байгаа байх. Тэгвэл Эзэн эрх гэдэг бол энэ бүх зүйлээ хайрлахыг хэлнэ. Хайрлана гэхээр би эх орондоо хайртай гэж хэлээд л болчихдог юм биш ядаж л хэн нэгэн харийн хүн эх орныг чинь муулахад эх орноо өмөөрөөд хэлчих мэдлэгтэй байхаас эхлэнэ. Хайрлана гэдэг хариуцахаас эхтэй. Хариуцаж чадаж байж эзэн эрх чинь тодроно. Олон айл бүлүүд эртнээс тахиж шүтэж ирсэн уул овоотой байдаг. Улаач болсон хүн тэрхүү тахиж шүтэж ирсэн уул усаа манай өвгүдийн хайрхан хэмээн өөриймсөж бодож сэтгэл зүрхэндээ тээж явдаг . Эгэл нэгэн хүмүүн байсан ч өөрийн өссөн төрсөн нутгаа хайрлан өрөөл нэгэн ирж уул усыг нь ухаж төнхвөл түүнийгөө өмгөөлөөд тэмцэх тэнхээтэй байхыг хариуцах гэдэг. Бид алдаатай оноотой олон цаг үеийг туулсан. Эвлэрч нэгдэж чадсан үедээ хүчирхэг гүрэн байгуулж, эвдэрч задарч байхдаа уруудан доройтож гадныхны эрхшээлд ч орж л байсан. Энэ л түүхээс сургамж аван эгэл бөгөөд агуу дээдсүүдийнхээ үйлсэд энэхэн цаг хугацаандаа нэгдэн эх болсон орон зайгаа хадгалан хамгаалж сурах нь бидний үйлс гэлтэй.

Дүүргэх жаргалын амтыг мэдэрч үзэв үү?

Дуулим хорвоод өчүүхэн гэдгээ таниж чадсан уу?

Даяар олны итгэл сэтгэлийн дөлд цучил нэмж байв уу?

Даахгүй ачаа, давахгүй саад гэж үгүйг ухаарч байв уу?

Дэм дэмэндээ орших дээрхийн сургаалийг сонордож байв уу?

Дэвжих их үйлэндээ хайраа шингээж чадсан уу?

Асуулт бүхний хариуг өөрөөсөө хайн

Амлалт бүхнийхээ арыг даах тэнхээгээ бөхлөж

Гурван голын Монгол байхын онолыг тайлж

Голчоо үл алдах босоо оршихуйн тэнцэлийг хадгалах

Эзэн эрхийг энэхэн насандаа тогтоож чадваас

Эгэл бүхнээс гайхамшгийг олж

Эрдэм бүхний ундаргаас хүртэж

Энх мөнхийн үйлсэд нэгдмой

Нүүдэлчин түмний эзэн гэдэг утга санаа бол өөр бусдыг өөрийнх нь чадамжинд хүрэхэд нь дэм тус болж чаддаг хүнийг эзэн гэх ...
Алд биеэ засдаг
Ахуй төрөө даадаг ийм чадамжтанг зүглүүлж чиглүүлж бардаг хүнийг эзэн гэдэг.Орон хангай байгаль дэлхийгээ дагаж явж эзэн болдог. Захирч эзэн болдоггүй. Өөрийгөө зөв үнэлж сур. Тэгээд дутуугаа дүүргэх ухаантанг эзэн гэнэ гэх өвгүдийн сургаалийг дурьдах нь зөв бизээ. Чухам үүнийг л дэм дэмэндээ дээс эрчиндээ хэмээн сургаал болгон бидэнд үлдээжээ.

Үхтэл чинь дэргэд чинь байх
Үнэнч анд чамд бий юу?
Үүрдийн биш ч зуурдын хорвоод
Үйлсэд чинь үнэнч ойрхон ч
Өөрөөс чинь холхон байх андаа мэдэх үү?
Жаргах зовохын алинд ч
Баяр гунигийг хуваалцах
Жаран жарныг үдэхэд ч
Цаг хугацааны шалгаралд
Цагаан сэтгэлээр тэтгэх
Тийм л нэгэн анд минь тэртээд намайгаа хүлээнэ үү

Тоо ба чанар 13

Энэ сэдвийг эхлүүлээд 13 дах эргэцүүлэлээ бичих гэж байна. Тэгээд 13 ын тооны талаар жаахан ухмаар санагдав. Барууныхан 13 ын тоог чөтгөрийн тоо гээд цээрлэх маягтай байдаг юм гэсэн. Харин Монголчуудын хувьд бол энэ тоо тэр чигээрээ цаг хугацаа, орон зайг илэрхийлдэг. Энэ юу гэсэн үг вэ гэхээр 4 зүг 8 зовхис , дээр тэнгэр, доор газар хэмээн бүхий л орон зайн дээр өнгөрсөн одоо ирээдүй гэх 3 цагийг нэмэхээр 13 ын тоо гарчихна. Тэгэхээр их хүчирхэг тоо болж таарах нь.
13 ын тоотой холбогдолтой билэгдэл юу бна гэж хайж байгаад 13 Алтай, Дархадын 13 овооны талаар олж уншсан юм. Бас нэгэн зайран  залуутай уулзаад 13 их ясны овоо  хэмээх газар очиж үзсэн ба тэр овооны хажууд бичсэн бичээсийг уншсан санаанд орж байна.

Орвоотой хоргүй барилдах нь орчлонгийн ЖАМ бөлгөө.
Жамыг танихуй дор ёс гүйцмой
Ёс гүйцэхүй  дор ТӨР бүтмой
Төр бүтэхүй  дор Тэнгэр буумой хэмээн бичсэн байсан юм

Үнэхээр цаг уур, орон зайд ээлтэй зохицохыг амьдрал гэдэг юм бол  Орвоотой хоргүй барилдах тэр ЖАМ гээчийг бид хэрхэн таниж мэдэх билээ ? Харин тэр ЖАМ ыг таниж мэдээд түүнийгээ ёс заншил болгон хадгалсан манай монголчууд төрт ёсыг бий болгож зөв амьдран ирснээрээ тэнгэрийн ивээлийг хүртэж эх дэлхий ээжийнхээ амийг сахисан хөх толботнууд хэмээх нэрийг зүйж ирсэн бөгөөд энэ ёс уламжлалаа үеийн үед хадгалан уламжлуулах айхтар даалгавартай улс .
Энэ даалгавараа биелүүлье гэвэл Хор гээчийг таних хэрэгтэй .
Хор гэж юу юм бэ? гэсэн асуултанд юу гэж хариулах гэж бна даа. Зүгээр энгийнээр ойлговол юутай ч хэн нэгнийг хорлож устгах гэж уулгадаг зүйлийг хор гэнээ гэж үзвэл хорын ард устгал гэж зүйл дагалдаж байх шиг.
Юу устаж болох вэ?
- Амь нас
Амь насыг устгана гэж юу гэсэн үг вэ?
- Идэх хоол , уух ундаа, амьсгалах агаар 3 ыг хордуулбал амь тасрана.
Идэх хоолоо хортой юу хоргүй юу гэдгийг тодлох юм бол хүнсний талаарх мэдвэл зохихуйгаа дээшлүүлнэ гэсэн үг
Уух ус ундаагаа хортой юу үгүй юу гэдгийг хохиролоороо мэдэхээс илүүтэй танин мэдэж өөрсдийгөө хөгжүүлэх нь бидний хэрэгцээ болж байна. Амьсгалах агаар ямар үед цэвэр байх вэ гэдгийг танин мэдэх нь бохирдсон бол яагаад бохирдох болсны учир шалтгааныг танин мэдэх бас л хордохгүй амьд үлдэх хэрэгцээ.
Мэдээж иймхэн юмыг мэдэхгүй хэн байдаг байнаа гэж хүн гайхах л байх.
АС т хорлож байж идэхийг зорилго болгодог гөрөөсийг хижи гэмү гэсэн байдаг.
Өөрөө амьдрахын тулд бусдад хор хүргэдэг гэсэн үг байх нь.
Тэгвэл хижи гөрөөс гэгчээс үүссэн хүн хэмээх зүйл хөгжлийнхөө явцад хорлож идэх зорилгоо хассан үеийг оул хэмээн нэрлэсэн байдаг. Тэгэхээр ямартай ч бусдыг хорлохгүй байхын тулд анхны гэр бүл нэгдэлүүд үүссэн гэсэн үг. Юутай ч бусдад хор хийхгүй гэсэн ухамсарын эх үүсч байна.  Энэ ухамсар хөгжсөөр огоуул буюу бусдыг хорлохгүй байх мэдвэл зохихуйг мэдэж танисаар тодорхой нэг түвшинд хүрээд би хэдийгээр үүнийг хүссэн ч бусад маань ч бас бие биеэндээ хоргүй зохицолдон амьдрах ухаанд суралцах шаардлагатай юм байна хэмээн сэтгэж дараагийн мон ухамсарын түүх эхэлж байх жишээтэй. Харин бусдад хор хүргэсэээр байгаа хижи гөрөөснүүд өөрийн амьдрах орчлоо сүйтгээд бусдын орчил руу халдан довтолж байгаа бүгдийг нь булаан хамж хүчирхэгжсээр байсан болохоор оулууд нэгдэн өөрсдийгөө хамгаалах хэрэгцээ шаардлага гарч ирэх болсоор өөрсдийгөө улам хөгжүүлэн мэдвэл зохихуй руу тэмүүлэн , жамыг танин эхэлж анхны ёс дүрэмтэй болон хүн төрөлхтөний түүх үргэлжилсээр байсан байна.
Харин бусдыг хорлож идэх хижинүүд танин мэдэх хэрэгцээг мэдэхгүйгээс сонголт хийж чадахгүй зөвхөн булааж идэхийг л зорилго болгосоор ирсэн ба энэ мэт 13 гэмт хижийг хар хижи хэмээн нэрлэж иржээ.
Нээх олон юм ярьж ярьж арай гэж нэг 13 гэсэн тоог хаанаас ч юм гаргаад ирэх юм гэж гайхаж байна уу? Өнөө европ зүгийнхний цээрлээд байдаг 13 шүү дээ .
Хүний явах амжилтын замд саад болдог 6 авир тархи байдаг талаар ГӨ ний Бөөгийн товчион сударт бичсэн байдаг. Түүнийг дарах ухаануудыг ч бас түүн дээр зааж бичсэн байдаг бол МТТТ судар дээр бүх муу зүйлийн эх болдог 7 хар сүнсний талаар маш эртний нэгэн үлгэрт бичсэн байдаг.
Энэ 7 дээр 6 авир тархийг нэмэх юм бол өнөө муу ёрын 13 тоо гарна.
Миний өмнөх бичлэгүүд дээр ч бичсэн байгаа дахиад л энэ 7 хар сүнсний эх дээр  6 авираа нэмээд бичье :

1.Сувдаг
2.Тачаал
3.Аархал
4.Мунхаг
5.Атаархал
6.Шунал
7.Хонзон

6 авир тархи

1.Болхи
2.Залхуурал
3.Бардамнал
4.Шантрал
5.Атаархал
6.Тогтворгүй байдал

Энэ 13 дотор атаархал гэсэн үг  2 давтагдаж орсон байхыг анзаарсан байх.
МНТ дээр ч бас Тэмүүчин , Жамух нар 13 , 13 хүрээ болж Далан балжуудад байлдаж Жамух ялаад далан тогоонд чоносын эрчүүдийн чанаж цаазалсан байдаг байхаа...
Их засаг хуулинд цаазаар авах 70 заалт байдаг юм гэнэ лээ. Энэ л 13 мууг дарах 70 арга бас байдаг гэнэ лээ. Чухам үүнээс л далыг далуулаа гэх хэлц гарсан ч юм уу хэн мэдлээ.
Чухам энэ хорыг мэдэх хэрэгцээн дээрээс сонголтоо хийж зорилгоо гаргасан бол 70 аргаа танин мэдээд хэрэглээд үзвэл өнөө орон зай цаг хугацааг хариуцаж чадах ч юм бил үү.

Арван гурав, арван гурав, Дал, Дал гээд байгаагийн учрыг ухаад үзэх юм бол сонирхолтой байх болно. Монголын нууц товчионд " далан тогоонд буцалгаж" гэдэг нь далан учгаар шүүж, далан буруугаа хүлээж, анхны уулзвар далаа олох гэсэн үг юм гэж тайлсан байдаг. Дал бол хамгийн ойрхон байдаг уулзвар. үзүүр нь бол хамгийн хол нь. Тэгэхээр далаа олно гэдэг нь анх эхэлсэн газраа олох буюу хаана төөрч алдснаа олно гэсэн утгыг илэрхийлж байна уу даа...