Sunday, October 22, 2017

Бид андуураад байна уу даа?

Бид андуураад байна уу даа?

Юуг андуурсан гэж вэ? гээд л бүгд л дотроо бодож байгаа байх. Бүүр андуу бодоогүй  нэгэн ч бас үүнийг уншиж байгаа байх гэж найднам.
МТТТ судар дээр олон үлгэрүүд байдаг даа.
Бас Алтан судар дээр ч Түмэн настай үлгэр гэж байдаг.
Нэг толгойт олон сүүлт могойн үлгэр
Нэг толгойтой олон могойн үлгэр
Нэрийг нь халит уншвал адилхан ч юм шиг харин уншаад үзвэл өөр л дөө.
Гэхдээ л бид андуурсаар л байна. Бидний итгэл үргэлж л хэн нэгэн ЧИНГИС хаан гарч ирээд улс орныг минь зөв зүгт хөтөлнө гэдэгт төвлөрдөг . Цаг нь болохоор жам ёсоор энэ хүн гарч ирнэ гэж найддаг боловч өөрсдийнхөө тухай мартаж орхиод өнөө мундаг нэгэнд даатгаад л эхэлдэг. Энэ бүхэн биднийг  нэг толгойт олон могойн үлгэр лүү хөтөлнө .
Харин бид яаж хөл болох вэ гэдгээ дандаа мартчихдаг. ЧИНГИС ухаантан гарч ирэхэд бид түүний бат хүчтэй хөл болох ёстой. Бүгд өөр өөрийнхөө чаддаг чаддагаа, дэм дэмэндээ дээс эрчиндээ гэдэг үнэнгээр хөгөө, хөлөө  нийлүүлж чадвал хэрэгтэй үед, хэрэгтэй цагт нь загатнуулж чадах өөртөө итгэлтэй хөл болох юм даа.

Нэг толгойтой олон могойн үлгэр

Олон хар могой байж гэнээ. Олон хар могойн дотор нэгэн цагаан могой байж гэнэ. Тэр нь хатан могой. Бүх л хар могойнууд би ч сайн , чи ч сайн гээд цагаан могойд шилмэлээ үзүүлэх гэж хичээж гэнэ. Тэгэхэд нь цагаан могой өөдөөс нь " Бултаараа хар юм чинь намайг дагаад явж бай" гэж гэнэ. Тэгээд яваад л байж яваад л байж. Хар могойнууд хойноос нь хашгирч гэнэ. Хөөе цагаан могой, цагаан могой, бид чамайг хэзээ гүйцэх юм бэ? гэхэд " Бүгд цагаан болсон цагт намайг гүйцнэ ээ " гэж гэнэ. Яваад л байж яваад л байж гэнэ. Гэтэл хойд талаа хартал ганц хар могой үлдэж гэнэ. Тэгээд цагаан могой " Хүүе бусад хар могой чинь хаачив" гэсэнд арьс нь зулгараад үхчихсэн гэж гэнээ.

Нэг толгойт олон сүүлт могойн үлгэр

Нэгэн толгойтой, олон сүүлтэй могой байж гэнэ. Тэр нь бусад олон могойноос хурдтай , хүчтэйгээрээ хайхам юм гэнэ. Өндөр уул руу гарсан ч бусад могойноосоо түрүүлээд атаархал аархлыг их л  хөглөж гэнэ. Чингээд нэг өдөр хорон санаатай нэг хар могой ирээд " Хойд уул руу явбал морин толгойн чинээ молор эрдэнэ байна. Очоод аваач та " гэхэд " Жа тэгье " гээд олон сүүлтэй могой шур хийтэл явж гэнэ. Гэтэл нэг сүүл нь хорголоод загатнаж гэнэ. Хүүе гээд тогтож сүүлээ хараад эргээд замаа хартал урд талд нь хавцал байж гэнэ.  " Ай сүүл чи ухаантай байнаа. Урдах замаа харсаар би унах шахсан байна шүү . Чамайг загатнаад маажаагүй бол энэ хавцал руу үсрэх байж шүү " хэмээн уртаар ихээр санаа алдаад бодож гэнэ. Ай би үхэлд ойртох нь байна шүү. Хөдөлгөөнөө удаашруулъя гээд алгуур тайван алхдаг болжээ.
Толгой хаашаа явахыг мэддэг, сүүл түлхэхийг мэддэг.

Ууг нь бол бас нэг могойн үлгэр бий л дээ. 2 толгойт могой. Замаар явж байгаад тэрэг ирж явахыг хараад 2 тийшээ зүтгэж байгаад дайруулж үхдэг.

Тосох ухааны цараагаа тэлэхүй

Яаж гэдэг асуултын хариуг олоосой хэмээн буулгасан судруудыг тосох ухааны цараа хир байгаа болоо?
МТТТ судар дээр Хүмүүний ухааныг тавд хуваанам. Үүнд :
1. Бойжих ухаан буюу Биеийн ухаан. Амьсгалах, идэх , Амрах 3 тулгуур үзэлтэй, 9 шатны суурь ухаан. Энэ нь биеийг хэрхэн бойжуулж, зөв өсгөж, зөв үржүүлж, зөв үхүүлэх .
2.Боловсрох ухаан буюу 35 эрдэм. Нэгэн бие болсон бол нийХэмийн харилцаанд орно. Эцэг эх, ах дүү, анд. НийХэмд хэмтэй байх нэг махан бие "Бие" болж байгаа юм. Үүн дээр гэдсээ цатгах, ахуйгаа төвшитгөх, ар гэр болох, анд болох .
3. Суу ухаан буюу 73 суу ухаан нь хүний эрх мэдлийн ноён нуруу болдог ухаан юм. Салбар салбартаа, чиг чигтээ ноён нуруу болно. Үүгээр төрдөө ний ХЭмдээ хэмтэй байна уу гэдгийг мэднэ.
4. Оо Суу ухаан нь энэ байр суурь, эрх мэдэл, олсон бүхнээ хадгалах, хамгаалах, олж авах аргууд. Арга талыг олох 99 арга
5. Төрийг төвшитгөх их дөрвөн ухаан . Биеэ засаад гэрээ засаад төрөө засах ухаан орж ирж байна даа.
Хүмүүн юутай ч өөрийн биеийг эрүүл байлгах талаар бодож эхлээд бодсныгоо хэрэгжүүлээд эхлэхээр аяндаа л эргэн тойрныхонтойгоо энэ талаараа санал бодлоо хуваалцаад л эхлэнэ. Нүүр хуудсаар дүүрэн эрүүл мэндийн зөвөлгөөнүүд байх боловч тэдэн дотроос яг хэн нь өөрийн бие дээр туршаад үр дүнгийг нь үзээд бусадтайгаа хуваалцаж байгааг мэдэхийн аргагүй л дээ. Миний мэдэхийн Гэрлийн өргөөний маань нэг гишүүн Галт удган өргөөнөөс гаргасан судрууд болон өөрийн амьдралын явцад олж хуримтлуулсан туршлага бүхэн дээрээ тулгуурласан " Аз жаргалын амин дэм " гэдэг номыг гаргаснаа надад нэгийг бэлэглэсэн юм. Энэ номыг уншаад түүний бариа заслыг хэрхэн сурч хэрхэн үр дүнгийг нь үзэх хүртлээ яаж хичээнгүй уйгагүйгээр хөдөлмөрлөж , туршлага хуримтлуулж түүнийхээ үр шимийг бусдад хүртээж байгаа амьд ном байв. Энэ жишээн дээрээс л харахад нэгэнт бусдын төлөө мэдсэн сурснаа хэрэглээд эхэлсэн бол харилцааны ухаанд суралцах нь дамжиггүй мэт. Мэдээж их л олон янзын хүмүүстэй тулгарна л даа. Үүнд мэдээж өргөл барьцнаас болж асуудлууд үүсдэг талаар бусдын хэлэлцэхийг сонсож л байлаа. Тэгээд маш хатуу ч гэмээр нэг монгол зарчмын талаар уншсан маань санаанд орж ирсэн л дээ. МТТТ судрын 1370 х Үүнд: өвчтэй гээд эмнүүлэх ямар ч учиг байхгүй. Гамгүй эдэлсэн биенийхээ гайг бусдад үүрүүлэх тэр хэн юм. Энэ бол монгол ухаан. Гамгүй эдэлсэн биенийхээ гайг бусдад үүрүүлэх нь цээрлэх учигтай нэг учиг гэж бичжээ. Тэгээд нэгийг аврахад нөгөө нь хохирох ёсгүй. Иймийн тулд тан барих цэцэг түүх юм бол үрийг нь албаар үлдээдэг. Хувцас хуяг хийж өмсье гээд ан авласан ч үр төлийг нь арчилж байх ёстой. Идэж уухад ч хамаарна. Үүнтэй нэгэн адил бусдаар өвчин зовлон бусад үйлийн үрийнхээ ачааг хөнгөлүүлэх гэж байгаа л бол өргөл барьцан дээр хэл ам хийхгүй нь дээр юм шиг санагдсан. Мэдээж олон зальтай овтой мэхтэй хүмүүс бусдын зовлон дээр тоглож мөнгө төгрөг олдог ч гэсэн тэр бүх үйлийнхээ үрийг бас л тэр хүн, түүний үр хүүхэд үүрэх тул бусдаас тусламж авсан л бол өгөө авааг нь тэнцүүлж байх жаягийг мартамгүй мэт санагдсан.
За ингээд өөр өөрсдийнхөө аливаа үйлд мэргэшээд гаршаад ирсэн бол салбар салбартаа өөр өөрсдийн мэдлэг чадлаар товойн дэм дэмэндээ дээс эрчиндээ зарчмаар төрийн зохион байгуулалтанд орж эхлэх нь дээ. Энд мэдээж бусдын төлөө гэсэн нийтийн төлөө бүгдийг хэрхэн хэмтэй байлгаж бие биеэндээ үнэ цэнэтэй байх жаягийг тогтоох нийтээрээ хэмтэй байх төрийн зохион байгуулалт буюу АС ын хэллэгээр хэм чу үсэн хэмээх одоогийнхоор татварын бодлого гэж ойлгож болох ч үнэн хэрэгтэй татвар авах бодлого биш хүмүүсээ үнэ цэнэтэй байлгах бодлогын үндсийг ухаж ойлгох юм шиг санагддаг шүү. Энэ мэтээр бага сагаар амьдралтайгаа холбож ухах юм бол ГӨ гарсан судруудаас тосож авах мэдвэл зохихуйг дэлгэж, гол ухааныг нь тайлах бизээ . Түүнээс ийм ч эх сурвалжтай таарахгүй байна, энэ ч улаачилсан улаач нь онцгүй бүдүүлэг гээд л өөрөө өөртөө хаалт хийх юм бол энэ судруудын хайхамшгийг олж авч чадахгүй бизээ. Тосох ухааны сав болгонд л таарсан олз эдгээр судруудад байгаа гэдэг шүү.

Цаазын ялны тухай эргэцүүлэл

Өглөө гэрээс гараад ажил руугаа алхаж явах замдаа бодлоо л доо. Махатма Ганди гуайн номыг авч унших талаар. Тэр хүний амьдралаар хийсэн нэгэн уран сайхны кино үзээд миний толгой маш хүчтэй өвдөж эхэлсэн юм. Яг л энэ бүхнээс нэгэн чухал зүйлийг ухах ёстой  юм шиг санагдаж байж билээ. Тэр хүн хүчирхийлэлийн бус аргаар тэмцлийг хийхийг ард түмэндээ уриалж ард түмнийхээ оюун санааны эцэг нь болж чадсан юм. Гэвч түүнийг амьдрал хүчирхийлэлд өртөж дууссан юм. Өөрийг нь буудсан хүнд "Үйлс тань бүтэг" гэж хэлээд таалал төгссөн энэ хүний шарилыг Энэтхэг ёсоор зандан модны галд шатааж үнсийг нь ганга мөрөнд хийж ёсолсон газарт нь "Үнэн буй" гэсэн бичээстэй гантиг самбар тавьжээ. Түүнийг эцсийн замд нь үдэхэд 2 сая хүн оролцсон гэдэг.  Үүгээр чухам юу хэлэх гээд байгаа юм гэж гайхаж байна уу? Махатма Ганди Монголын түүхийг нэлээн гүнзгий судалсан нэгэн байсан гэдэг.
Аянгат удгүний блогт Эзэн дээдэс ямар учраас онгод болон бууж ирэх болсон , ямар үйлийн үртэй гэдгийг бичсэн байдаг санагдаж байна.
Шинэхэн улаач байх даа  онгодуудтайгаа ярьсан нэг яриа маань санаанд оров. 13 р зуунд түүнээс ч бүүр эрт  амар байж дээ . Болохгүй бүтэхгүй байгааг нь та нар цавчиад л алчихдаг. Одоогийн хууль цаазаар хүн алж болохгүй болохоор гэгээрэлд хөтлөх аймаар хэцүү үйл бидэнд ирсэн юм биш үү гээд л маргаж байж билээ.
Үнэхээр хүний амийг сүйтгэгч, хүүхэд хүчирхийлэгч нарын амийг тасдан цаазаар авах ялыг сэргээх нь бидний зөв үйл мөн үү? гэсэн асуулт толгойд минь эргэлдсээр ....    Бөө ухаанаар бодох юм бол тэр хүний амийг таслалаа гэхэд тэр хүний оршуулах зан үйл зөв хийгдэж эрлэгийн дэнсэнд очиод тамд очиж өөрийн хийсэн үйлийнхээ горыг өөрөө мэдрэн байж тэр сүнсний муу муухай мэдээлэл шинэчлэгдэн дараагийн төрөлд шилжих байх,  бас хэрэв тэр нүгэлтэн үр хүүхэдтэй бол түүний үр хүүхэд хэдэн үеээрээ ч тэр хүний хийсэн үйлийн үрийг эдлэн амьдрах биз. Харин амьд үйлдээгээд амьд ахуйдаа өөрийн хийсэн үйлийнхээ горыг өөрийн биеээр эдлээд сэтгэл санаагаараа буруугаа гэмшиж амьдарвал яах бол? Хэрэв тэрбээр үнэн сэтгэлээсээ гэмшиж чадвал үр хүүхэддээ өвлүүлэх бугшмал нь нимгэрэх бус уу?  Үрсдээ үүрүүлэх үйлийн үр нь нимгэрэх бус уу?  Тиймээ энэ нийГэмд ямар ч аргаар хамаагүй хийсэн нүглээсээ бултаж амь зууж  чадаж магад . Тэгээд өөрийн хийсэн гэм нүгэлдээ гэмшихгүй бол төрийн цааз оноох нь зөв ч юм шиг. Гэхдээ л хорвоогийн жамаар үхэх нь үнэн, дэнсэнд очих нь гарцаагүй.

МТТТ судар дээр нэг сонин үлгэр байдаг.  Буман  наст үлгэр (х 1163 ) гэж . Энэ үлгэрт :

Өс,өс үрс үрсэд дахин төрсөөр
Өс гэдэг үргэлжлэн тарчлаасаар
Хүний зүрхэнд өөх болж
Хөрстөд нэг Өст хар мэндэлжээ хэмээдэг

Энэ үлгэрт мөн өсөлхүйн ухаан хохирлыг барагдуулах бус хомхойг тэтгэж, цусыг цусаар, нүдийг нүдээр, махыг махаар, ясыг ясаар хэмээн үй олноор  гавал тэргүүтнийг залгиж гэнэ хэмээн  өгүүлдэг.
Эзэн дээдЭсийн маань айлдсан Үнэн Ухаан Хайр 3 аар гэгээрлийн замыг гэрэлтүүлэх гэж Гэрлийн дайчид гэж бид өөрсдийгөө нэрлэдэггүй гэж үү? Тиймээ энэ бол хамгийн хүнд хэцүү зам. Тэв тэнгэрийн Хойд цэнхэрийн агуйд Хаан дээдэст айлдаж байсан үгийг санаж байна уу? Яагаад энэ хар муу замыг сонгосон юм бэ гэхэд биеийн амрыг харсан юмаа гэж байсан даа. Тиймээс бид түмэн олноо зөв ухамсарт чиглүүлэн хөтлөх энэ хүнд хэцүү үйлээ л сайн хийхгүй бол хичнээн олон гэмгүй амь үрэгдэхийг хэлэхийн аргагүй юм.


Thursday, October 5, 2017

Зааг

Үглэх үйлдэх хоёрын заагаар
Үнэний тэмтрэл алхааг минь хэмжнэм
Хэлэх бүтээх хоёрын заагаар
Хэмнэл нэгдэх аялгуу бүтнэм
Зовлон жаргал хоёрын заагаар
Төөрөг тавилан эзнээ олном
Аз эз хоёрын заагаар
Амьдрал өөрөө гольдролоо олном
Заагт тэр хязгаараа мэдвэл
Заяа буян нь өөрөө дэлгэгднэм


Wednesday, October 4, 2017

Зохицохуй


Түрүүний бичлэг дээр нэг Хятад залуутай хөөрөлдснөөр бол ууг монгол байх нь их л энгийн юм шиг л сонсогдож байх боловч энэ бол ихээхэн хүнд даалгавар л даа. Яахав ёс заншил ахуй маань монгол хэвээр байсан цагт нээх хүнд биш л байх байсан байх л даа. Харин бидний энэ цаг үед , нүүдэлчин сэтгэхүйгээс ондоошсон энэ суурин амьдралын үед энэ бол бүдүүлэг цаг (одоогийн бидний ойлголтоор шүү) руугаа ухар гэсэн үг шиг сонсогдоно доо. Би бууЭрЭл-уудтэй заримдаа маргамаар санагддаг. Мэдээж хэрэг хэдэн түмэн жилийн онгодуудын хувьд миний сэтгэлгээ инээд хүргэм богино бодол байж болох ч би бол одоо цагийн  илэрхийлэл учраас өчүүхэн нэгэн улаачийн тархиар тэд одоо цагийг таниж цаашид жамын энэ давалгаанд яавал  хохирол багатай үлдээх вэ гэдгийг бултаараа хэлцээд цаашид биднийг хэрхэн чиглүүлэхээ шийддэг байлгүй дээ. Юу гэж маргадаг вэ гэхээр та нар чинь дандаа л хар хүчинд ялагдаад байдаг юм биш үү гэж...... кккк алуулах л байх даа. Яагаад гэвэл  6 ч гэл үү 7 удаа галав юүлчихсэн гэж байгаа биз дээ. Ууг нь бол ялсан л даа. Ялах ялагдал 2 бол угаасаа л алганы 2 тал л гэсэн үг. Дэлхий гэдэг гариг оршиж байгаа нь ялалт, харин хүн төрөлхтөн дахин дахин бүхнийг эхлүүлсэн нь ялагдал гэвэл ..... Энэ мөн их мэдэмхийрч байнаа л гэх байх даа. Гэхдээ л нийтээрээ хохирсон гэж үзвэл шүү дээ.
За яахав бидний хувьд бол түүхийн нугачаанд мандан бадарч, доройтон буурсан ч үргэлж л хүн төрөлхтөний түүхэнд мөрөө үлдээж, нэрээ дуурсгаж байсан л ард түмэн.
Гол амин чанар нь байгаа бүхнээ байлгаж хэрэглэхээ мэдэх мэдвэл зохихуйг хурааж Их засгаараа түүнийгээ аль болох урт удаан хадгалах жаягийг тогтоож  үеийн үедээ уламжлуулж чадсан гэх юм уу даа. Яахав ингээд ерөнхийд нь базаад бол ойлгоод болоод байгаа юм. Харин яг яаж,  ямар үүрэгтэйгээр оролцож ирсэн юм бэ , яаж зохицолыг бий болгосон бэ гэх бидний өөрсдийн яс цусанд шингэсэн удмын нарийн мэдээлэлүүд дээрээ эсвэл өөрсдийгөө хэт дөвийлгөөд бусадтайгаа зохицож чаддаггүй эсвэл энэ бүхнээ хайсаар бэдэрсээр нэг насны амьдралаа өнгөрөөдөг байж болох ч юм шиг. Мэдээж олоогүй нь дахин дахин төрж хайсаар, олсон нь байгаа бүхэнтэйгээ зохицох МОН ухамсараа олж түүхийн тавцанд зохицохуйн хайхамшигт гүн мөрөө үлдээж ирсэн байх л даа.Чухам ийм мөртэй өвгүдийн үр сад гэж хэлэгдэж байгаа нь өвгүдийн агуу гоог гүйцэх гэсэн алтан судрын хэлцийг үүрэг болгон сануулах мэт.  


Monday, October 2, 2017

Монгол байх нь

Саяхан урд зүгт ажлаар явж байгаад хятад ажил хэргийн түнштэйгээ хөөрөлдөж байтал өнөөх маань монгол хүүхнүүд ер нь их хүчирхэг юмаа гээд л яриж гарав. Яахав манай салбарт эмэгтэй захирал их байдаг болохоор тэгсэн биз. Тэгэхээр би онгироод л тийм шүү хуучны түүхийг сөхөх юм бол энэ ч эртний улбаатай л даа гээд Эзэн Чингис хаан маань хайхамшигт 4 хатан , бас Өүлэн эхийнхээ ачаар л ийм алдартай дэлхийн хүн болсон юм даа гэсэн дээ. Үнэхээр Монгол хатдын онгон түүхийн гялбаа судрыг уншихад эрхгүй л үнэхээр хаан төрийн мөнгөн багана болсон их бага хатдын түүхээс жирийн нэгэн гэр бүлийн эзэгтэй, эх хүн , эхнэр хүн байхаас эхлээд түмэн олонг засаглах чадамж, ахуйн цэгц, жолоодохуйн ухаанд суралцах их мэдлэгийг тосож авхаар шүү. Бид 2ын яриа Цагаан хэрэм хүртэлх замд үргэлжилж билээ. Тэр танай монголчууд мөнгийг хадгалахыг нээх боддоггүй байхаа хамаагүй үрдэг шүү гэхэд хариуд би өө манай монголчууд үр хүүхэддээ мөнгө үлдээхийн оронд цэвэр агаар , цэвэр газар шороо, цэвэр усаа л үлдээхэд болно гэж боддог юм даа. тэр бүхнийг үлдээсэн байхад үр хүүхдүүд маань амьдрах аргаа өөрсдөө олоод бас л өөрт нь үлдээсэн бүхнийг бас үр хүүхэддээ үлдээдэг ёс уламжлалтай л даа гэсэн боловч дотроо яанаа энэ ёс заншил маань үгүй болчих юм биш биз дээ гэж түгшин бодоод өөрийнхөө монгол хүн болсон үүргээ дотроо тунгааж явлаа. Мань хүн харин нээрээ тийм байна шүү. Бид чинь үхэн үхтлээ мөнгө хуримтлуулах л гэж зүтгэдэг бас хүүхдүүддээ ч мөнгө л үлдээнэ л гэж боддог тийм болохоор монголчууд биднээс илүү аз жаргалтай байдаг юм шиг санагддаг шүү гэлээ. Ихэнх хүмүүс суурин соёл, нүүдлийн соёл 2 ыг харьцуулан бодохдоо нүүдлийн соёлыг бүдүүлэг гэх нь байдаг. Харин үнэн хэрэгтэй бол суурин соёлын хор хохиролыг аль хэдий нь урьдчилан тооцчихсон юм биш үү. Заримдаа ч би дотроо гайхан боддог л доо. Яагаад заавал энэ хот гэдэг газар хорт утаанд үр хүүхдээ өөрсдийгөө хордуулан хордуулан амьдардаг юм болоо гэж. Тэгээд хариултыг нь олох гэж дотроо тунгаахад, хүүхдээ сайхан сургуульд сургаж эрдэм номтой сайн сайхан амьдралтай болгохын тулд , эсвэл тохилог сайхан дулаахан байранд амьдрах зүгээр шд гээд л олон л юм бодогдох юм билээ. Та бүхэн ч бас бодлоо уралдуулаарай.
Цагаан хэрэм гэснээс нэг бууЭрЭл цагаан хэрмийг тэд биднээс хамгаалж барьсан гэж боддог уу үгүй дээ үнэндээ бид тэднээс хамгаалахын тулд тэднээр өөрсдөөр нь бариулсан юм гэж ярьсан тухай уншсан санаанд орчихлоо.