Байгаа бүхнээ байлгах ур дүй

Нэлээн хэдэн жилийн өмнө нэг БууЭрЭл- тай золгоход чи Бай Ур дүй зөнгийн талаар сайтар ухаарай гэсэн юм. Тухайн үедээ шар судрын Бай Ур дүй Зөнтэй холбоотой хэсгийг уншаад юу ч ойлгоогүй тул тэгсгээд орхисон боловч байнга л бодолд тэр үгс нь хадаатай явсан юм.

Байгаа бүгдийг хорвоо гэмой гэж Төрийн найман цахад өгүүлсэн байдаг. Бага  байхдаа Л. Түдэв гуайн " Хорвоотой танилцсан түүх" гэдэг зохиолыг уншиж үзээгүй бидний үеийнхэн бараг байхгүй биз .  Байгаа бүхнээ таниж мэдээд байдлыг мэдэхийг харин ертөнц гэмой гэсэн байдаг. Тэр ертөнц нь 9 цагаан 2 хөх 1 хар байдаг гэж байгаа.
Харин байгаа бүхнээ байгаа чигээр нь байлгахын тулд байдлыг мэдээд байлгах ухааныг олох нь мэдвэл зохихуй гэвэл нэг зүйл дутаад байгаа биз .  Тэр байгаа юм бүгд ,  байдал 2 яахав дээ байдаг л юм байгаа биз. Хүн бидний хүсэл яах болж байна? Бодоод байх нь хүмүүн төрөлхтөний бүх хүсэл 9 чигчид байдаг гэх бөгөөд түүнийг 9 цагаан хүсэл гэж бид ёс заншилдаа бөхөлж орхисон байдаг.  Харин энэ 9 хүсэл хир хэмжээнээсээ хэтэрч байгаа бүгдээ устгаж болох аюул байнга байдаг тул түүнийг нь 1 хар ертөнц буй  хэмээн анхааруулаад  2 хөх ертөнцөөр түүнийг засахуй хэмээн нэрлээд ХӨХ - үүд гэж Монголчууд өөрсдийгөө нэрийдсэн байх нь ...

Байгаа хүссэн хоёрыг байлгахуйтай гурамсах бахдам аялгуут дэмч дутав гэсэн нэг мөр бас байх юмаа.

Бай гэдэг үгийн тайлбарыг олох гэж оролдъё.

МТТТ судар дээр Бай- хэмээх нь ханах дүүрэх гэх утгатай гэжээ. 

Тэгэхээр Бай Урдүй гэхээр ханасан дүүрсэн буюу илүү ч үгүй дутуу ч үгүй байх ёстой бүхнийг байлгаж хэрэглэхэд ямар урдүй хэрэгтэйг энэ доор дурьдсан 3 бүтээвэрт боловсролоор олж авах нь ээ дээ.

ӨТҮГЭ КИЖИ КҮЭН  гурван бүтээвэрт боловсрол мөнхийн босоо  Урдүй билээ.

Нүдэнд харагдаж байгаа бүхнээ байх ёстой зүйлийнх нь дагуу мөн чанарыг нь олж оршоон байлгахыг хэлж байна уу гэлтэй. Чухам ийм болохоор мөн чанарыг голлогчид хэмээн бид өөрсдийнгөө Монгол хэмээн нэрлэсэн гэх өвгүдийн үгсийг тунгаах хэрэгтэй байх. Тэгвэл мөн чанарыг голлоно гэдэг нь юу гэсэн үг  вэ гээд энгийнээр тунгааж үзвэл орчин үед хүмүүс  шинэ техник технологи нэвтрүүлэх,  ямар нэгэн бизнесийн үйл ажиллагаа эрхлэхдээ тухайн хийж байгаа үйлийнхээ хожмын үр дагавар, хор хохирол нь ямар байх бол, хэрэв байгаа бол тэр нь нөхөгдөх боломжтой болов уу гэх зэргээр маш сайн тооцоололыг хийж тооцож үзэхийг хэлээд байх шиг. Гэвч зарим үед тодорхой хугацааны дотор ямар ч хор хохиролгүй харин ч хүмүүсийн амьдралыг хөнгөвчилж тохь тухыг бий болгож байгаа мэт боловч нийтээрээ олноороо хэрэглээд ашиглаад ирэхээр олон жилийн дараа маш их хор хохиролтой байх зүйл ч байдаг. Харин энэ бүхнийг хүн төрөлхтөн бүрэн гүйцэд тооцож чадах болов уу гэдэг өөрөө маш том асуудал болдог. Энэ л үндсэн дээр бидний тэмүүлэх чигч бол эрдэм мэдлэг болсоор ирсэн бизээ.
Тэгэхээр ӨТҮГЭ КИЖИ КҮЭН  гурван бүтээвэрт боловсролыг олон мянган жилийн туршилгын үндсэн дээр боловсруулсан гэх бөгөөд Мөнхийн босоо ур дүй гэсэн нь их учиртай байх нь.  Чухам иймийн учир олон мянган жилийн үр дүнгээр бий болсон эдгээр боловсролыг олж авахад бөө тархи гээч тархинаас тархинд дамжих аргаар өвгүд дээдсүүдийн ур ухаанд нэвтэрч суралцдаг байх нь. 

Тэгвэл тэр урдүй буюу энэ 3 боловсрол  нь улс оршин тогтнохын үндэсний үүсэл болох нь ээ гэж шар сударт биччихсэн бна лээ.

Улс байхын үндэс хэмээх өгүүлэмжийг яаралтай тавихыг Эцэг тань хүслээ гээд Аянгат удгүний БууЭрЭл уудын өгүүлсэн дотор 5 тусгаар тогтнолын талаар бичсэн байдаг. 

Тэгвэл яагаад ингэж яаравчлах болсон байх вэ? Анд болохыг яаруулаад байна уу?

Юуны төлөө анд болдог вэ ? 5 тусгаар тогтнолын төлөө анд болдог гэдэг бус уу?

Алун хоо эхийн 5 сумын домогт багц таван сум нь эвлэн нэгдэхүйн ухаан-зангилаа болохыг өгүүлдэг бөгөөд гарын 5 хуруугаар төлөөлүүлэн  үр хүүхдүүддээ сурган атгыг суурь болгон 5 хурууг холбогч болгон төвлөрүүлэх учигтайг өгүүлсэн байдаг. Энэ таван хүмүүн таван зүг рүү тэмүүлэвч ул суурь үзэл бодол нь нэг байх аваас эвлэн нэгдэж чадна. Тэр ул суурь нь :

Эхнийх нь УЛ ЭС хэмээх хөвүүн 
Үүнийг бид ЦУСАН ТУСГААР ТОГТНОЛ гэж нэрийддэг.

Удаах нь УЛ СУУРЬ хэмээх нутаг 
Үүнийг ХИЛ ХЯЗГААРЫН ТУСГААР ТОГТНОЛ гэнэ.

Гутгаарт УЛ СОЁЛ
Энэ нь орон зай цаг хугацаанаас болж буй зонхилгоо үйлдэл юм.
Үүнийг АХУЙН ТУСГААР ТОГТНОЛ гэнэ.

Дөрөвдүгээрт энэ зонхилгоон үйлдэлээс хөгжсөн ТАРХИНЫ СЭХЭЭРЭЛ
Энэ бол ТАРХИН ТУСГААР ТОГТНОЛ болно.

Тавдах нь бие биедээ сөргөлдөөнгүй амьдрахыг нөхцөлдүүлэгч
ЖАЯГ, ЗАСАГ, ГЭРЭЭ гурав юм.
Үүнийг ИХ ЗАСАГИЙН ТУСГААР ТОГТНОЛ юм. 
Энэ таван тусгаар тогтнол нь УЛС буюу УЛ ЭСийг бүтээнэ.

Тэгэхээр улс болгон өөрийн хариуцаж авсан газар нутаг , хүн ам,  ахуй соёл боловсрол,  засаг захиргаа, хууль жаягаа "Эрдэнэ"  мэт хайрлан хамгаалах юм бол Эх дэлхий маань өөрөө амар амгалан айх аюулгүй оршин тогтнох бус уу хэмээн Эзэн Чингис хаан маань  бидэнд сургаад мөн бусад улс гүрнүүдэд ч энэ бүхнийг ухааруулан сургах гэж эзлэн нэгэн Их гүрнийг байгуулах гэж зорьсон бус уу. Чухам энэ зорилгын дор л тэрбээр дахин үр ач бидэндээ эргэн ирж ухааныг маань хөглөх гэж мэдвэл зохихуйн хөлгөн судруудыг удирдан буулгаж байгаа бизээ.

Хаан Эрдэнэ - Биеэ зас
Айл Эрдэнэ - Гэрээ зас
Таван тусгаар тогтнол эрдэнэ - Төрөө зас хэмээн Их Хааныхаа ур ухаан луу улам гүн аялцгаая.