Нэр алдар суу ухаан

1. Нэр алдар суу ухаан.
Зүйр үг : Сайн хүний нэрийг
Сайхи худалдаж жаргаму

БууЭрЭл-ын өгөгдөл :

Түгээл болох галын үнс
Түм түмээр таран байвч
Түүчээлэх үрсийн зүрх сэтгэл
Түмний үрсийг хурайлна
Алдар гавьяаг нь тодлох учиг
Ардын замыг гэрэлтүүлэхэд л байнам
Амгалан цэнхэр эх дэлхий
Алдар сууг нь оршоон буй
Зүйдэл болсон хөнжил юуг
Зүгээр ч нэг бүтээгээгүй юм шүү
Зүрх зүрхээ олох үрсийн
Зөрөх замыг хэрсэн юм шүү
Уулзах тов учрал дуудна
Учрал бүр нь учиг тодолно
Тодолсон бүхний тов тодорч
Тосон авах ухаанд ундарнам

Харин би энэ суу ухааныг юу гэж ухаж байна вэ гэхээр хэн ч бай энэ хорвоод эхээс салж унаснаас  хойш үхэн үхтлээ сайн ч тэр муу ч тэр өөр өөрийн өв,үр, мөр, өрөө үлдээдэг бизээ. Үлгэрлэн дууриах үлгэрээ бий болгож чадсныг ам дамжин ярьж үлгэрлэн дууриаж, үйлдэж таньсан алдаа нь сургамж болон үрсдээ багшилж, үйлдэж бүтээсэн ур нь өв болон уламжлагдаж, үйлдэж амжаагүй төлөөс бүхэн нь өр болон  үрсэд нь хүнд ачаа болон, үргэлжлэл болсон  яс цусны тасархайд бахархал ,сургамж, төлөөсөөр үргэлжлэх боловч ондоо ондоогоор нь  нэгтгэж чадсан онцгой нэгний зам мөр үлдэгсэдийнхээ цааш алхах замыг чиглүүлэх чиг болдог нь хайхамшиг. Чухам тэр нэгтгэж чадсан мөр бүрээр тэр зам улам өргөн тод зам болдог гэдгийг ухлаа.Саяхан аялагч Амайгийн номыг сөхөн харахад гадныхан түүнээс хаанаас ирсэн бэ гэхэд нь би Монгол аялагч гэж хэлэхдээ бахархалтай байдаг гэсэн хэсгийг уншсан юм. Түүний хариуд Чингис хаан Атилла хааны нэрээр бахархсан бахархал олонтой сонсож явсан бололтой. Миний хувьд ч бас энэ жил олон улсын хуралд сууж байх үед монгол гэхээр танай монгол үзэсгэлэнтэй сайхан байгальтай гэсэн тээ гэсэн асуултуудтай таарч ийм сайхан онгон байгалийг үлдээсэн өвгүдээрээ бахархаж байсан ч одоо үеийн монголчууд бид юугаараа дурсагдах болон газар шороогоо ухаж биднийг амьдрах аргагүй болгосон тэнэгүүд гэж дуудагдах болов уу гэсэн болгоомжлол бас төрж байсныг нуух юун

Бодрол

Үнэн гэж юу вэ?
Үүрдийн энэ хорвоод 
Үрээ тэврэн суух чинь
Үргэлжийн мөнхийн амьдралыг
Үүнээс өөрөөр төсөөлнө үү?
Хорвоо дэлхийн үнэн гэж
Хоосон чанарыг хэлнэ үү?
Хонгор үрсийн сэвлэгийг
Хойшлуулан илэхийг хэлэх үү?
Асуултыг асуултаар хариулах өвгүдийг яалтай.

Үнэн гэхээр хүн бүр л нэг үнэнг ярих болжээ. Тэгвэл хэний ч хүлээн зөвшөөрөх үнэн гэж юу юм бол? Үхэх төрөх нь үнэн. Эцэг эхээс төрсөн нь үнэн. Эцэг эхүүд маань эцэг эхээс  төрсөн  нь үнэн. Үүнтэй хэн ч маргаж чадахгүй бизээ. Тэгээд юу гэж хэмээн гайхаж байна уу? Харин хир эцэг эх болох эсэх нь надаас бас таниас шалтгаална. За ингээд л нэгэн гинжин гэмээр хэлхээний нэг зангилаа болох нь тэр.  Үр хүүхэдтэй болчихсон бол хариуцлага гэдэг зүйлд уяагдаж орхино . За бас хөхөө шувуу шиг бусдын үүрэнд өндөгөө орхиод хариуцлагаас бас бултах арга бас байнаа.  Өндөгөө бусдын үүрэнд хийчихээд сайхан донгодоод яваад байж болдог л юм байна. Энэ нь үрээ өсгөхөөс ч чухал ажил ч юм уу хэн мэдлээ.  Гэхдээ л бас үрээ өөрөө тэжээхгүй ч бусдаар ч болтугай тэжээлгэхэд хариуцлага хүлээсэн ч юм уу даа. Хариуцлагын талаар урьд нь бичиж байсан болохоор нуршихаа болин үнэн гэж эхэлсэн сэдвээ л хөөе.
Хүн ч бай амьтан ч бай үр хүүхдээ үлдээх нь жам л юм байна. Харин амьтан хүн 2 юугаараа ялгаатай юм бэ?
Хамаг амьтнаас хүн нар гавлынхаа чанараар ялгарчээ гэсэн үг сударт байдаг. Гавлын чанар гэдгийг ухах хэрэг гарлаа шүү таминь. Энд чанар гэдэг үг дээр анхаарал төвлөрүүлбэл яаж байна?  Хэлхээний нэг хэсэг болохын хувьд зууралдсан тэр хэлхээ маань чанарыг чанаржуулсаар явсан талаар тунгаах гэж оролдоод үзье.
Ер нь хүн төрөлхтөний түүх, эдгээр хэлхээнүүд уул устайгаа холбогдож өөр хоорондоо хэлхэлдэж улс гүрэн гээчийг цогцлож ирсэн эсвэл бүүр өөрийн хэлхээг батжуулахын тулд өрөөл бусад хэлхээг тасалж бутаргаж байсан түүх байдаг  буй зээ. Харин чанар гээч нь энэ бүгдээс хүн төрөлхтөн ямар туршлага хуримтлуулж, ямар дэг жаягийг бий болгож, яаж цаашид оршин тогтнох ухааныг хуримтлуулж, өөр өөрийн хэлхээнийхээ үүрэг хариуцлагыг ухаж ирсэнд байдаг байх.
Агуу бүхэн энгийн байдаг гэдэг үгэнд би жигтэйхэн дуртай. Энгийн бүхнээс л өөрийгөө ойлгох нь амар болоод ч тэр үү. Аав ээжээс төрсөн үнэн бол энгийн үнэн боловч ургуулж бодох юм бол бүхэл бүтэн хүн төрөлхтөний түүхийн хэлхээ байх юм даа. Өнгөрсөн одоо ирээдүй цагийн хэлхээ,  арга билиг, эр эм байхын учиг, одоо цагийн зангилаа, ирээдүй цагийн өмнө хүлээх хариуцлага, оршин байх орон зай, уул ус ургамал амьтаны шүтэн барилдлага гэж овоорсоор байгаад бүхэл бүтэн бөмбөрцөг эргээд ч байх шиг. Энэ дунд л өчүүхэн тэрхэн эд эс болсон миний байгаагийн учир юусан билээ?

Найздаа бичсэн шүлэг

2013 онд нэг найздаа зориулж бичсэн хэдэн мөртөө оллоо :

Чин зүрхний хайр гэдэг
Чиний минь сайхан царай шиг
Чимх чимхээр ирэх урин дулаан
Чигч шулуухан зан шиг чинь
Гуниг гомдлыг тээгээд яанам
Гашуун амт нь хоолой бооно
Голт зүрхний ариун хайр
Гулсан гарах халуухан мэдрэмж
Чиний миний сэтгэлийн дундах
Баяр жаргал уйтгар гуниг
Алагхан дэлхийн амьдралын амт

А