Хүн төрөлхтөн хөгжлийнхөө явцад шинжлэх ухааны бүхий л салбарт танин мэдэхүйн төлөө явж ирсээр өнөө цагт ирлээ. Физик математик хими гээд л бүхий л салбаруудад орчлон ертөнцийн бодит бүхнийг судлан шинжилж өөрсдийн бүтээлүүдийг бий болгон амьдрал ахуйдаа хэрэглэсээр ирлээ.
Аливаа нөөцийг ашиглан хэрэглэх нь гарцаагүй боловч түүнийг хэрэглэсэн л бол тэрхүү нөөцийн байгалд орших оршлын талаар эргэн тунгаах явцыг орхигдуулсаар ирсэн алдаа байсаар байна. Сүүлийн үед байгал экологийн асуудал нэлээн хурцаар олон улсын хэмжээнд яригдаж байгаа боловч яг ухамсарын гүнд бүрэн гүйцэд ухсан нь цөөн байгаа нь харамсалтай .
Саяхан би буриадын нэгэн эрдэмтэн эмч хүнтэй уулзаж ярилцаж мэдээлэл солилцсон юм. Тэрбээр хүн ,байгал, нийхэм болон дэлхий дээр орших бүхний зүй тогтол , хүний биеийн эд эсийн зүй тогтолыг шинжлэн өвгүд дээдсүүдийнхээ сургаал өгөгдөлийг хүлээн авч судалж хорт хавдрын эсрэг энгийн бөгөөд үр дүнтэй эмчилгээг сүүнээс гарган авсан бөгөөд зөвхөн хүний бие төдийгүй газрын хөрсний, байгалийн бохирдлыг байсан бүтцийг нь эргэн бий болгох аргачлалыг судлан түүний үндсэн дээр цоо шинэ технологийг боловсруулсан талаар ярилаа. Хэдийгээр үүний цоо шинэ гэж ярьж байгаа боловч энэ бол эртний уламжлалт , өвүг дээдсүүдийн маань мэдэж байсан зүйлийг орчин үед хэрэглэж болохуйцаар шинжлэх ухааны талаар нь баталгаажуулж чадсан болохоор шинэ технологи гэж хэлэгдэж байгаа юм.
Бидний яриад байдаг нүүдэлчин соёл гэх ахуйн гол үндэс нь багахан зүйлээр ихийг бүтээх ур дүй, хязгаарлагдмал нөөцөөс хамааралт олон үйлдэлт хэрэглээ, энэ хэрэглээг урт наслах ёстой гэсэн ухаан, цаашлаад хог хаягдалгүй байж бүрэн хэрэглэх зуршил зэрэг дээр материаллаг хэрэглээг тулгуурласан байдаг . Чухам энэ нүүдэлчин соёлынхоо ахуйн үндэс дээр л бид тулгуурлаж цаашдын хөгжлийн замаа олж харах учиртай. Чухам энэ л үндсэн гол санаан дээр энэ буриад эрдэмтэн ажлаа төвлөрүүлж ажилласан байх юм.
Саяхан нүүр хуудаснаас манай монгол инженерүүд уснаас эрчим хүч гаргах хөдөлгүүрүүдийг зохион бүтээсэн тухай уншлаа. Энэ технологийг амьдралд хэрэгжүүлбэл бид агаарын бохирдол, хүн амын амын хэт төвлөрөл зэрэг байгал орчинд халтай хэд хэдэн том асуудлуудыг шийдэж чадна. ОХУ -д боловсруулж байгаа ОХУ -ын хөгжлийн шинэ бодлого дэлхийн эрчим хүчний нөөцөөс үүсч байгаа дайн болон одоо байгаа эрчим хүчний нөөцүүдийн ашиглалтаас болж байгалд учруулж байгаа хохирлуудыг үгүй болгох шинэ эргэлт хийсэн эрчим хүчний шинэ эх үүсвэрүүд дээр тулгуурлаж хүн амын хэт төвлөрөл хотжилтыг сааруулах бүхэл бүтэн цогц том төслүүд хэрэгжиж эхлэх гэж байгаа бололтой. Харин энэ төслүүдийн цаана манай буриад халимаг эрдэмтэд голлох үүрэгтэй ажиллаж байгаа юм байна. Тэгвэл энэ цөөхөн ч гэсэн чадварлаг авъяаслаг монголчуудаа нэгтгэн зөв зүгт чиглүүлж чадах монгол хүний чадамжинд тулгуурлан хөгжих төрийн хүчтэй шийдэмгий бодлого байх юм бол бид ч хэдэн зууны өмнө эзэн Чингис хаан маань дэлхийг яаж өөрчилсөн шиг ур чадвар, суу ухаан бидний яс цусанд хадгалагдан байгаагаа ил гарган , үйл болгон эх дэлхийгээ аврах цаг хугацаа аль хэдийн болжээ. Бидний ярих нь ихдээд хийх нь багадаад байна уу ? Эсвэл бид эвлэлдэн нэгдэж чадахгүй хүчээ тарамдуулаад байна уу?
