Монгол бөө гэж хэн бэ?

2015 оны 3 сард бичсэн бичлэгээ олов :

Монгол бөө гэж хэн бэ? гэж эхэлсэн байна. Энэ дэлхий дээр маш олон ястан үндэстний бөө дотроос юугаараа ялгаатай юм бэ гэсэн санааг илэрхийлж байх шиг. Монгол гэдэг үгнээсээ эхлээд бодоход Монгол гэж хэн бэ гэдгээ эхэлж бодох нь зүй. Мон ухамсарын түүх рүү эргэн харах хэрэг гарав. Мянган сэрэхүй ний тархитай байхыг хэмийг ухаарч байж Мон ухамсар үүссэн түүхтэй гэжээ. Тэгвэл тэр ний тархи гээч нь юу юм? гэсэн асуулт өөрийн эрхгүй гарч ирнэ. Ний гэхээр нийтээрээ хуримтлуулсан мэдлэгийн сан буюу энэ цагийн байдал дээрээс харвал БуурЭрЭл-үүд дээрээ нэгдэн олон талын мэдлэгийг судар ном болгон бидэнд цэгцтэй өгж байгааг, мөн л биднийг нийтээр нь сургаж өөрөө өөрсдийгөө олоход дэм болгож биднийг цэгцрэхийг хүлээж байна гэлтэй. Энэ нь бас цаанаа нэлээн нарийн утгатай. Урьд бол бүх зүйлсийг ёс заншил болгон ахуйн хэрэглээн дээр сургааль болгон ам дамжуулж уламжлуулж байсан. Гэвч одоо цагт бид ондоошиж суурин иргэншилд шилжиж байгаа үйл явц түргэсэж байгаа тул үүнийг суурин иргэншлийн нэг хэлбэр болох ном судраар дамжуулан бидэнд мартсан бүхнийг эргэн сануулж буй гэлтэй. Харин тэр цэгцрэл нь бидний нэгэн зорилго. Тэр зорилго нь төрөх буюу мөнхийн залгамжийг хадгалахад орших байх. Мэдээж яаж гэдэг асуулт дахиад л гарна. Мэдвэл зохихуйг мэдэж л гэж хариулах байх даа. Хэтэрхий ерөнхий хариулт ч гэлээ түүнийг мэдэхгүйгээр юу хэлж юу хийж чадах билээ. Үүнд дээр л нарийвчилсан мэдлэг буюу удам судрын асуудал гарч ирэх ба ээж ааваас уламжилж ирсэн мэдээлэлээ хэрхэн сэргээх , өвгүдийн үйлийг таних гээд өөрсдийн хичээл зүтгэл гарч ирэх байх. Танилаа мэдлээ гээд асуудал цаашаа бүүр хэцүү болох байх. Таньсан мэдсэндээ ташуурч өөрөөс минь илүү үгүй мэт санагдах үе ирдэг л байх харин энэ үедээ л хэм гэдгийг сайтар ухах хэрэгтэй болов уу. НЭГ хүн нэг ураг удам энэ мөнхийн залгамжийг хадгалж чадах уу?Дэм дэмэндээ дээс эрчиндээ гэдгээр тэр бүхнийг үзэж туулсан өвгөд минь хамтын хариуцлага гээчийг хэрхэн бий болгосноо бидэнд өвлүүлэх гээд энэ их мэдлэгийг бидэнд буулгаж байгаа тул бидэнд сурах бас дахин сурах л үүрэг байна даа . Бид ийм л орон зайг бий болгож чадах юм бол биднээс бүх дэлхий суралцах байхаа.

Хөрст алаг дэлхийд хүмүүн заяаг олоод 

Хөөрөн дүүлэх сэтгэлээр жигүүр юугаа хийн 
Хайр энэрэлээр зүрх юугаа дүүргэхэд
Хонгор үрсдээ жамыг ухааруулах 
Холч их ухаанд зүрх сэтгэлээ нээгч
Хөх монголын эгэл улаач 
Хөрст дэлхийн хүйн хамгаалагч 
Хүмүүн заяаны үргэлжлэл мину 
Өртөөлөх зүйлээ өр зүрхэндээ шингээгч

Өрнүүлэх үйлээ ур ухаандаа урлагч 
Удамт тэнгэрийн өргөөнд морилогч 

Ухаант үрсийн үргэлжлэл бологч 
Хөх тэнгэрийн зараалч 
Мөнх тэнгэрийн бөө мину