Хамтын хариуцлага

Саяхан зурагтаар нэгдэлжих хөдөлгөөний тухай нэгэн хуучны кино үзлээ. Одоогийн мянгат малчин тэр үеийн мянгат малчдын хооронд ялгаа байгаа болов уу? Тэр киног мэдээж зах зээлийн сэтгэлгээгээр үзсэн боловч үнэхээр нэгдэлжих хөдөлгөөн нэгдлүүдийн хөгжил тийм ч буруу муу зүйл байгаагүй харин ч орчин цагт ч гэсэн зайлшгүй хэрэгжүүлбэл зохилтой мэт санагдлаа. Нутаг орондоо нийтээрээ нэгдэл байгуулбал нэг зохион байгуулалтанд орж  бэлчээрийн зохистой ашиглалт,сүргийн бүтэц дэх бод бог малын  зохист тоо хэмжээнээс авахуулаад  малын чанарыг сайжруулах гээд нутаг орондоо хэрэгтэй байгаа бүхнээ хамтын хариуцлагаар шийдэж одоо тулгараад байгаа нэлээн олон бэрхшээлүүдийг нийтээрээ шийдэх боломж бий болохоор ч юм шиг. Хувь хувиа бодсон ардын аж ахуйтнаас орон нутгийн хэмжээнд хамтарсан хөдөө аж ахуйн томоохон нэгдлүүдийг бий болгох юм бол малынхаа  ашиг буян, түүхий эдээ өөрсдөө хянаж түүхий эдийг боловсруулах үйлдвэрүүдээ дэмжсэн нутаг нутгийн сор бүтээгдэхүүнүүдээ ч чанаржуулах боломж болох юм биш байгаа. Яахав соц нийгмийн үед нийтээр нь улсын бодлого намын даалгавар болгон нэгдэлжүүлж байсан бол одоо энэ зах зээлийн үед ашиг сонирхолоороо хувь хийлүүлсэн хөдөө аж ахуйн хувьцаат компаниуд хэлбэрээр орон нутагтаа байгуулахад ямар бэрхшээл тулгарах бол? Ер нь олон улсад Шведийн социалист туршлага бий л дээ. Саяхан бас нэг буриадын эрдэмтний хийсэн төслийг сонирхож байсан юм. Үнэндээ энэ нь уламжлалт мал аж ахуй дээр биш ч гэсэн газар тариалан дээр тулгуурласан төсөл байсан ба төслийн гол санаа нь эколгийн цэвэр хүнсийг орчин үеийн био технологоор тариж боловсруулан хүн амыг цэвэр хүнсээр хангаж эрүүлжүүлэхэд чиглэгдсэн шинэлэг технологи байсан ба төсөлд хамрагч бүх хүнийг ажилтай орлоготой байлгаж төслийн гишүүдийнхээ үнэ цэнийг дээшлүүлэх зорилготой сонирхолтой төсөл байсан. Иймэрхүү шинэ бөгөөд байгальд ээлтэй технологид суурилсан малын түүхий эдийг зөв зохистой хаягдалгүйгээр ашиглах аргачлалыг ч манай эрдэмтэн судлаачид бас хийж байхыг ч үгүйсгэхгүй юм. Харин түүнийг хэрхэн олж амьдралд ахуйдаа хэрэглэсэн хөдөө аж ахуйн томоохон нэгдлүүдийг бий болгох вэ гэдэг бас л улсын бодлогод хамаатай л байх нөгөө талаараа бас иргэдийн идэвхи санаачлага нэг зорилгын дор эвлэлдэн нэгдэж нутаг нутагтаа эзэн болж амьдрал ахуйгаа өөд татах манлайлалтай ч бас холбоотой болов уу