Ордосын аялал

 Өвөр Монголын Ордос хошууны Эзэн хороог зорих завшаан тохиолдож өргөө хотлын залуустай замд гарсан аялалын тэмдэглэлээ бичиж үлдээхийг хичээлээ.

2023 оны 10 сард ангийн нэгэн найзаасаа "Чингис хааны онгоны тайлгын ёслол журам жич соёлын чадавхын судлал " хэмээх номыг бэлгэнд аваад Ордос нутагт очиж зан үйлд оролцох юмсан гэж бодож байсан маань ийнхүү биелэлээ олж 13 жилд тутам,  луу жил болгон болдог хар сүлдний догшруулгын үйлд оролцох боломж гарсанд ихэд олзуурхав. 

Үйлэнд мордохын өмнө Чингисийн Найман цагаан ордоны талаар сайтар судалж үзмээр санагдсаар байсан ба дээрхи номноос Сайнжаргалаас "Монгол тахилга " хэмээх номондоо уулын " Алтан ордоны тайлга" д хэдэн цагаан ордныг буруудуулснаа залруулж, Чин улсын үеийн Найман цагаан гэр дотор " Чингисийн цагаан гэр , Бөртгөлжин хатны цагаан гэр, Хулан хатны цагаан гэр , Есүй хатны цагаан гэр, Есүй хатны цагаан гэр, Есүгэн хатны цагаан гэр, Эш хатны цагаан гэр, Хорын цагаан гэр, Эмээлийн цагаан гэр " багтана гэж үзжээ хэмээн тэмдэглэсэн нь сэтгэлд арай ойр санагдав. Энэ удаагийн байрлуулалтаас үзвэл, Хасар , Бэлгүтэй, Тулуй, Эш хатны цагаан өргөө нь хасагдаж , Чингис хааны зарж хэрэглэж байсан Өндгөн цагаан, Хор саадаг, Бор өндөр, Жолоо, Шангийн өргөө зэрэг нь харин тус тус нэг өргөө эзлэх болсон байна. 

Ордосын аялалын үед хийгдсэн үйлэнд 8 оюунд жатга хийгдсэн талаар ДээдЭс дурьдаж байсан ба үйлийн үеээр өчүүхэн улаач надад мэдрэгдсэн зүйл бол   найман цагаан гэр хэмээн яриж байгаа боловч Монгол хатдын онгон түүхийн гялбаа сударт дурьдсанчлан Хайрын 8 ээжээр төлөөлүүлэн оноож өгсөн оюуны найман ГЭР ИЭ гээ тайлж, тахиж хамгаалах үүргийн зангилааны үзүүрээс хөврөх их үйлийн гараа хэдийн Гэрлийн өргөөний улаач нарын холбоосоор бөхлөгдөн, сэрж сэхээрч байгаа өвөр монголын олон улаачдын үйлтэй холбогдон байгаль эх дэлхий түүнийг хамгаалах хөх толботонгуудын заяа  дэлгэрэх үйлийн гараа улам бат бөхлөгдөв бололтой. 

АДҮА сударт Уяа НЭН ЭКЭ сүлдэн цагаан ТНГР чинь ЧИН дээ болвоос найман ГЭР ИЭ тархи билээ хэмээсэн байдаг. 

1. Оройн дээд Өвгөдийн Өв Их 99 ТНГР ээ МОН КҮ Олзүй Элзүй КҮ  ЭН зүй болгийтэ -Этүгэн ээж

2. ОГОУУЛ ЗӨН д удамшсан 99 ЧУКУР ТНГР ээ зохицохуйдаа тахиж соёрхийтэ - Суу хурай ээж

3. ОУЛ биенд орд ГЭР болсон КҮ ЭН зүй 9 хүсэл ТНГР-ийгээ зорилго болгон соёрхийтэ - Солонго ээж

4. Энх Ам Ир-ийн ГЭР болсон удамшилд зохистой 35 ДЭМ ТНГР-ийгээ соёрхийтэ - Саран ээж

5. ЧИН ээлгийн сав шим болсон 90 бүтээвэрт Нүүдлийн соёл ТНГР ийгээ тахиж соёрхийтэ - Наран ээж

6. Бадрахуйн орон зай болсон 108 түвшин сайхан ТНГР ээ тайлж тахиж соёрхийтэ - Гал ээж

7. Ний ГЭМ-үгүйн сав шим болсон үүслийн 3 эрдэнэ ТНГР ийгээ тайлж тахиж соёрхийтэ- Тэнгэр ээж

8. Осолгүйн сав шим болсон 950 МӨЛ-Үсүий ТНГР ээ тайлж тахиж соёрхийтэ - Байгал ээж

 Өвөр Монголын газар нутгаар явж байхад  нүүдлийн соёлын улбааг устгах суурин соёлын түрэлтийн аюул, хэл язгуур соёлоо алдахаас айн түгших өвөр монголчуудын зовинол, түүх соёлыг маань өөрсдийн болгон уусгах Хятадын бодлогыг давах их ухаан, эрдмээ тосон авч амьдралд хэрэгжүүлэн , байгал экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгалж ирсэн нүүдлийн соёлын хүрээг дэлхий нийтэд түгээн дэлгэрүүлэх их үйлд өөрийн биеийг үл голон чадах мэдэх бүхнээрээ хүн ардынхаа ухамсарт суулгах үйлс маань  4 зүг найман зовхист төвтэйгээ нийлээд 9 орон зайд хараал жатгыг үгүй хийж хар сүнсийг ( сувдаг, тачаал, аархал,мунхаг, атаархал, шунал, хонзон) үлдэн хөөж цэврийг сахиулах  9 хар сүлдийгээ хүчжүүлэн  Зөвийн төлөө тэмцэж байвал тэр сүлд үхэшгүй амь, цуцашгүй чадал, цэвэр оюун  ухааныг бэлэглэдэг гурвалтай хар сүлдээ агсан  өчүүхэн ч цогийг дүрэлзүүлэн асааж онгодын хүч чадлыг, оюун ухааныг биедээ агсаж шидээ гаргах их хар сүлдний салхийг тавиж дүрэлзүүлэн өгөх их үйлийн гараа улам хүчтэй болох буй зээ.