Хүндлэл

Хүндлэл хэзээ бий болж, хүндлэл хэзээ үгүй болдог юм бол?
Ер нь хүндлэл гэж юуг хэлээд байна?
Надад ч биш надтай хамаатай хэн нэгэнтэй тохиолдсон явдал юм. Хүн ер нь амьдралыг өөрийн туулсан туулсан байдлаараа харж ойлгодог байх. Хэн нэгний туулаагүй зүйлийг заавал ч ойлгох нь алба биш л дээ. Хэн нэгний зүрх сэтгэлийн гүнийг мэдрэх ч бас алба биш . Гэхдээ хүний туулсан замаас авсан сургамж тэр хүний хувьд нэг үнэн байж болох ч бусад нэг нь тэр бүхнийг туулаагүй ч бусдын туршлагаар түүнийг үнэн гэж хүлээн зөвшөөрч чадах болов уу? Нэг танил маань амьдралын хатуу бэрхийг туулж явахдаа өнчин хэдэн дүү нараа мөнгөөр асран тэтгэж явсан боловч тэдгээр нь том болж бие даацгаасан хойноо таниар асран тэтгүүлж байсан даа харамсаж байна гэж хэлэх. Талархалгүй гэмээр энэ үйлдлийг хараад амьдралыг туулагч маань мөнгө бол хар мөртэй юм байна. Мөнгөөр тэтгэсэн маань эргээд энэ хүүхдүүдийг ингэж хэлүүлэхэд хүргэжээ гээд өөрийн дүгнэлтийг хийсэн байх . Харин нөхцөл байдал ухаан муутай дүү нарт уу, мөнгөөр тэтгэсэн эгчид үү , бүүр хар мөртэй мөнгөнд үү гэсэн асуултуудуудыг тодруулах л байх . Үүнийг хүн бүр л өөрсдийн туулсан туршлагаараа л ойлгож өөр өөрсдийн дүгнэлтийг хийнэ. Үүгээрээ юу гэх гээд байх вэ гэхээр хүндлэл гэдгийг бий болгогч гол зүйлийг юу болохыг л тодруулах гэсэн юм. Хүний амьдралд хэрэг болох эсвэл бүүр томруулаад  хүн төрөлхтөний өөрсдийнх нь урт удаан хугацааны үргэлжлэлийг тасалдуулахгүй байх тэр л бодитойгоор үлдээсэн мөрийг тайлж ойлгох их ухаанд хүндлэл үзүүлдэг байж болох уу? Цаг хугацааны энэ шалгуурыг давж чадахааргүй тэр бүхэнд хүндлэл гээч зүйл тэр зүйлтэйгээ бас л хаа нэгтэй уусан алга болох юм гэж үү?  Хэтэрхий гүн ухаанлаг ойлгомжгүй ч юм шиг.
Амьдрал дээр бол Монгол хүмүүс эцэг, эх, эмээ, өвөө, ах, эгч, ахмад настайчуудаа хүндлэн дээдэлж ирсэн уламжлалтай ба бас үүний хажуугаар  хийсэн бүтээсэн зүйлтэй , тэр бүхнээсээ улбаатай  хэлж сургах сургаальтай бүхнийг хүндэтгэн энэ л хүн үнэнг хэлж магад хэмээн хүндэтгэн сонсдог шүү дээ.
ХҮНДЛЭЛ гэдэг үгийг өв монгол хэлээр задалж ойлгох гэж оролдвол КҮ ЭНД ИЛ ЭЛ гэсэн 4 үг гэх юм бол КҮ сурсан мэдсэн бүхнээ ЭНД - өөрийн байгаа орон зай цаг хугацаандаа ИЛ- ил болгон бүтээн цогцлоож ЭЛ- түүний үрээр бусдаас тодрон гарах гэсэн үг гэж тайлбал болмоор ч юм шиг. Энэ бол зөвхөн л нэг талыг нь харах  нэг л өнцөг. Үүнийг хүн бүр өөр өөрийнхөөрөө харахыг оролдох нь . Харин миний өнцөг зөв тэрний өнцөг зөв гэхийн оронд энэ хүн ингэж бодож байгаа бол миний ингэж бодож байгаатай юугаараа нийлж юугаараа өөр юм , яагаад өөр гэж бодох болов, нийлэмж нь юув гэж харахыг хичээх гэж  тэр л нэг ертөнцийг (миний төсөөлөлд огторгуйд эргэх бөмбөрцөг орж ирдэг  юм) нээн мөн чанарыг ухах нь хүндлэлийн орчин юм болов уу гэж боддог доо. Түүнээс аливаа асуудлын хэлцэлд хэн нэгэнд ая тал засах гэж өөрийнхөө дууны өнгийг өөрчлөх  хуурамч дүр зураг биш байх.Дотоод сэтгэлээрээ тэр л нэг ертөнцийн мөн чанарыг мэдэхийг хүсэх нь чухал болохоос хэн нэгний сэтгэлийн эмоцийг шүүмжлэх нь гол зүйл биш байлтай. Чухамхүү тэр эмоцид тэр хүний ЧИН байж байдаг бололтой. Гэхдээ мэдээж итгэсэн хүмүүсийнхээ дунд л даа.  Энэ бас л нэг өнцөг. Эцэст нь хэлэхэд монгол зүйр үгэнд байдаг шиг инээсэн бүхэн нөхөр биш уурласан бүхэн дайсан биш гэдэг шиг хүндлэлийн орчин гэж яг юуг хэлэх вэ гэдгийг дор бүрнээ тунгаамаар ч юм уу даа...
Бусдын буруу надаас болдог, хохирол нь намайг хорлодог гэх
Багш шавийн барилдлагыг мөрөөдөл болговоос амьдарму гэсэн судрын үгсээр бодол юунд тань өргөл өргөе дөө